Khái niệm rác thải nhựa là gì, thực trạng về loại rác này ra sao, tất cả sẽ được làm rõ trong bài viết sau.
Rác thải là thứ tất yếu trong đời sống sinh hoạt và sản xuất của con người. Một trong số đó phải nhắc đến chính là rác thải nhựa. Trung bình mỗi năm, 1 người Việt vứt 41kg rác nhựa ra môi trường. Rõ ràng, đây là một con số đáng báo động. Mặc dù tiêu dùng nhiều như thế, nhưng có tới 80% người sử dụng chưa hiểu rõ thế nào là rác thải nhựa. Mức độ nhận biết về tác hại của loại rác này vẫn còn khá thấp. Vậy để hiểu biết nhiều hơn, hãy cùng In Bimi theo dõi những thông tin ngay bên dưới.
1. Rác thải nhựa là gì? Rác thải nhựa dùng 1 lần là gì?
1.1. Khái niệm về rác thải nhựa
Rác thải nhựa là những sản phẩm làm bằng nhựa đã qua sử dụng hoặc không được dùng đến và bị đem vứt bỏ. Rác thải nhựa bao gồm: túi nhựa, chai nhựa, ly, cốc nhựa, ống hút nhựa, đồ gia dụng cũ bằng nhựa,…Đặc điểm chung của rác thải nhựa là đều có thời gian phân hủy lâu, có thể lên tới hàng trăm, hàng ngàn năm.
Trong số những loại rác nhựa thì chai nhựa chiếm phần lớn trọng lượng. Hiện nay, tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa đáng ở mức báo động. Bởi lẽ sử dụng đồ nhựa đã trở thành thói quen của nhiều người. Hơn nữa, sản phẩm từ nhựa có giá thành rẻ, phổ biến, nhiều hình dạng kích cỡ nên không lạ khi nó phổ biến đến thế. Với sự nổi lên của nhiều công ty sản xuất bao bì, càng khiến số lượng đồ nhựa tăng lên.
Ngoài ra, rác thải nhựa dùng một lần ngày nay cũng là “mối lo” của môi trường. Vì sao lại thế, hãy đọc tiếp…
1.2. Rác thải nhựa dùng một lần
Rác thải nhựa dùng một lần là những sản phẩm được làm bằng nhựa, sản xuất ra với mục đích chỉ dùng 1 lần rồi bỏ. Đó có thể là cốc nhựa, thìa nhựa, nĩa nhựa, hộp xốp,… dùng 1 lần có mặt trong đời sống để phục vụ sinh hoạt và sản xuất.
Theo báo cáo hiện nay, trong tổng số các loại rác thải nhựa thải ra môi trường thì có hơn 50% là từ đồ nhựa dùng 1 lần, và số lượng đang ngày càng tăng lên. Điều này được giải thích là do đồ nhựa dùng 1 lần rất tiện ích với cuộc sống bận rộn. Chúng có tính nhanh, gọn, nhẹ, chỉ dùng 1 lần rồi thôi, không phải mất công chùi rửa. Thế nhưng sự tiện lợi này đi kèm với nguy hại cực lớn cho môi trường và đe dọa tới con người cực lớn.
Hơn nữa, dịch vụ take away, ship hàng ở các cửa hàng đồ uống, đồ ăn nhanh phát triển kéo theo việc sử dụng cốc, ly nhựa ngày một nhiều.
2. Thực trạng rác thải nhựa ở Việt Nam
2.1. Tình trạng sản xuất và tiêu thụ nhựa tại Việt Nam
Việt Nam hiện đang là một trong những quốc gia có lượng tiêu thụ nhựa trong đời sống hằng ngày cao nhất thế giới.
Báo cáo của Hiệp hội nhựa Việt Nam cho biết Việt Nam đã sản xuất và tiêu thụ đến 5 triệu tấn nhựa vào năm 2015. Con số tiêu thụ này đã tăng rất mạnh trong giai đoạn 1990 – 2018. Cụ thể là vào năm 1990, mỗi người Việt Nam chỉ tiêu thụ 3,8 kg nhựa/năm thì đến năm 2018 con số này lên tới 41,3 kg nhựa/năm.
2.2. Thực trạng rác thải nhựa tại Việt Nam
Theo thống kê của Bộ Tài nguyên & Môi trường thì mỗi năm, môi trường phải hứng chịu 1,8 triệu tấn rác thải nhựa được thải ra, trong đó có 0,28 triệu – 0,73 triệu tấn thải ra biển. Lượng rác ấy chiếm khoảng 6% tổng rác thải nhựa ra biển của toàn thế giới.
Ở 2 thành phố lớn cả nước là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, mỗi ngày thải ra môi trường khoảng 80 tấn nhựa và nilon. Trong đó, cứ 4.000 – 5.000 tấn rác thải mỗi ngày thì đã có 7% – 8% là rác thải nhựa và túi ni lông.
Với thực trạng xả rác thải nhựa như vậy, Việt Nam sẽ phải đối mặt với nguy cơ “ô nhiễm trắng” trầm trọng và chìm ngập trong rác thải nhựa.
2.3. Thực trạng xử lý, tái chế rác thải nhựa tại Việt Nam
Dẫu số lượng rác thải nhựa không ngừng tăng lên nhưng việc xử lý, tái chế rác thải nhựa ở Việt Nam còn nhiều yếu kém, lạc hậu. Theo đó, có tới 90% rác thải nhựa được xử lý theo cách chôn, lấp, đốt và chỉ có 10% còn lại là được tái chế. Cách xử ly chôn, lấp, đốt lại có nhiều nhược điểm và đặc biệt gây hại cho môi trường, con người.
Khâu xử lý, tái chế rác thải nhựa còn nhiều khó khăn phần lớn nằm ở:
– Lĩnh vực xử lý và tái chế chất thải nhựa ở nước ta còn yếu kém. Quy mô còn nhỏ lẻ, diễn ra chủ yếu ở một số doanh nghiệp nhỏ, chưa phát triển tập trung đồng bộ. Những đơn vị nhỏ lẻ ấy lại có vốn đầu tư hạn chế, công nghệ đã lỗi thời, thiếu kế hoạch…nên xử lý chưa hiệu quả.
– Cùng với đó, người dân Việt Nam chưa có thói quen phân loại rác thải ngay tại nguồn gây nhiều khó khăn cho phân loại, xử lý và tái chế. Chẳng hạn như trong 3.000 tấn rác đem đi tái chế ở thành phố Hồ Chí Minh thì chỉ thu được 50 – 60 tấn nhựa tái sinh chất lượng thấp (Theo thống kê của Hiệp hội nhựa Việt Nam).
3. Tác hại của rác thải nhựa
Khái niệm rác thải nhựa là gì có thể khác nhau ở mỗi quốc gia. Nhưng tất cả đều có chung một vấn đề là rác thải nhựa đang tác động xấu đến sức khỏe và cả môi trường sống của tất cả các loài động, thực vật.. Để hiểu rõ hơn về hậu quả mà rác thải nhựa có thể gây ra, hãy đọc tiếp phần nội dung bên dưới.
3.1. Đối với con người
Rác thải nhựa có thời gian phân huỷ rất lâu từ 100 – 1000 năm. Chúng sẽ phân rã thành các mảnh nhựa siêu nhỏ trong quá trình phân hủy ấy. Điều đáng sợ nằm ở những hạt vi nhựa (microplastic). Chúng sẽ đi vào nguồn nước, đất, không khí, thức ăn… mà khi con người tiếp xúc, ăn phải những mảnh vi nhựa này một thời gian dài thì ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng. Đây cũng là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh phổ biến hiện nay như mất cân bằng hoóc-môn, bệnh về hô hấp, bệnh về thần kinh…
Tác hại của nhựa gây ra cho con người
Cụ thể hơn, vì chúng có kích thức nhỏ nên có thể thuận lợi đi vào hàng rào nhau thai cũng như máu não để thâm nhập đường tiêu hóa và phổi, những vị trí tiềm ẩn nguy cơ bị tổn thương. Đồng thời, các hạt nhựa có khả năng có những vi sinh vật hay chất ô nhiễm độc hại. Khi vào cơ thể, những tác hại mà nó đem đến như stress oxy hóa các tế bào, dẫn đến kích hoạt nhiễm trùng, suy giảm hệ miễn dịch, rối loạn quá trình nội tiết.
Ngoài ra, nhiều loại túi nilon được làm từ dầu mỏ nguyên chất khi chôn lấp sẽ tác động xấu đến môi trường đất và nước. Thậm chí khi đốt chất độc dioxin và furan gây ngộ độc từ quá trình đốt cháy, ảnh hưởng tuyến nội tiết, gây ung thư, giảm khả năng miễn dịch,… Bên cạnh đó, thói quen dùng túi nilong đựng đồ ăn nóng sẽ tạo điều kiện để vi sinh vật phát triển.
3.2. Tác hại của nhựa đối với môi trường
Khó có thể phủ nhận những lợi ích mà đồ nhựa mang lại. Những vật dụng như túi nilon, ống hút , hộp đựng thực phẩm…mang đến sự tiện lợi trong sản xuất và sinh hoạt. Với quy trình sản xuất hạt nhựa hiện đại, rất nhanh đã có thể làm ra đa dạng các loại sản phẩm từ nhựa . Thế nhưng, đằng sau sự tiện dụng đấy là mối nguy hại cho con người và môi trường.
Do tính chất khó phân hủy nên tồn tại hàng trăm năm trong lòng đất sẽ làm thay đổi tính chất vật lý của đất. Đồng thời gây ô nhiễm môi trường đất, khiến đất mất cấu tạo giữ nước dẫn đến tình trạng xói mòn, thiếu dinh dưỡng, oxi làm ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng.
3.3. Đối với sinh vật biển
Ngoài việc chôn lấp, thì phần lớn rác nhựa tràn lan trên biển đã gây ra hiện tượng “ô nhiễm trắng”. Gây ảnh hưởng tới nhiều loại sinh vật biển:
– Có đến hơn 260 loài sinh vật biển bị vướng hay ăn phải các mảnh rác thải nhựa trên biển. Các mảnh nhựa li ti phá hủy tế bào, tác động xấu tới hệ tiêu hóa… hoặc làm tắc khí quản ngạt thở. Theo thống kê, trung bình trong bụng môi con cá chứa 2.1 mảnh vi nhựa. Cũng chính điều ấy trở thành nguyên nhân gây chết sinh vật biển.
– Một lượng lớn các mảnh vi nhựa trôi nổi trên biển cũng là nguyên nhân gây suy giảm hoặc phá hủy đa dạng sinh học và làm thay đổi cấu trúc, thành phần của hệ sinh thái biển.
4. Các biện pháp giảm thiểu rác thải nhựa
Việc xử lý triệt để rác thải nhựa không phải một sớm một chiều. Tuy nhiên, nếu mỗi cá nhân, tổ chức hiểu rõ rác thải nhựa là gì, cũng như tác hại mà nó mang lại. Từ đó có ý thức hơn trong việc xả thải thì vấn nạn về ô nhiễm môi trường sẽ cải thiện đi phần nào. Dưới đây là một số biện pháp giảm thiểu rác thải nhựa trong đời sống và sản xuất mà ai cũng có thể thực hiện.
a. Đối với cá nhân, gia đình
– Tái sử dụng các loại chai lọ, tái chế ly nhựa và ly giấy thành những vật dụng hữu ích trong cuộc sống
– Sử dụng các dụng cụ ăn uống, đồ gia dụng bằng gỗ, sứ, thủy tinh,…
– Hạn chế sử dụng túi ni lông tối đa, thay thế túi tự hủy sinh học,
– Thay thế chai nhựa bằng chất liệu thủy tinh
– Bỏ rác đúng nơi quy định, không vứt rác bừa bãi. Nên phân loại rác trước khi đem vứt
– Hạn chế tối đa sử dụng đồ nhựa một lần như muỗng nhựa, ống hút nhựa, hộp xốp…
b. Đối với các cấp chính quyền và doanh nghiệp
– Thường xuyên tổ chức hoạt động tuyên truyền và không ngừng nâng cao nhận thức của cộng đồng
– Vận động người dân “nói không với túi nilon”, khuyến khích sử dụng giỏ, làn đi chợ hoặc túi tự hủy trong thời gian ngắn
– Tăng thuế và cấp phép, kiểm soát chặt chẽ với ngành sản xuất các sản phẩm nhựa
– Với nhà máy sản xuất, lắp đặt hệ thống xử lý nước thải trước khi thải ra ngoài môi trường
Vậy là bạn đã hiểu rác thải nhựa là gì, cùng với đó là những tác hại của nhựa gây ra, có phải không? Con người chúng ta chưa thể loại bỏ nhựa hoàn toàn trong thời gian ngắn. Vì thế, hãy hạn chế tiêu dùng sản phẩm từ nhựa ở mức thấp nhất có thể.